مدیر باغ وحش ارم گفت: حال «آرش» - شیر نر این باغ وحش - که روز گذشته شیشه قفس خود را خرد کرده بود، خوب است. قاسم محمدی درباره آخرین وضعیت سلامتی «آرش» - شیر نر آفریقایی باغ ارم - اظهار کرد: «آرش» روز گذشته (۲۷ شهریور) به علت جفت گیری، سطح بالای هورمون‌ها، قلمرو طلب بودنش و شدت بالای محافظت از شیر ماده به شیشه قفسش ضربه وارد کرد و باعث شکستن آن شد. او اضافه کرد: حال «آرش» خوب است و به جایگاهش برگشته است. شیر نر باغ وحش ارم در اتفاقی نادربه منظور حفاظت از جفت خود به سمت میله‌های قفسه حمله کرد. شدت حمله به‌حدی بود که توانست شیشه‌ قفس را خرد کند.

طبق اعلام روابط عمومی مجموعه‌ی ارم سبز، آرش شیر نر باغ وحش ارم در اتفاقی نادر و قابل توجه به منظور حفاظت از جفت خویش به سمت میله‌های قفسه‌ی خود حمله کرد و این شدت حمله در حدی بود که توانست شیشه‌های ایمن قفس را خرد کند که به دلیل رعایت پروتکل‌های ایمنی و محافظتی قبلی خوشبختانه این اتفاق هیچ آسیب و جراحتی برای حیوان و بازدیدکنندگان نداشت. این اتفاق که به ندرت در اسارت می‌افتد، در حین جفت‌گیری آرش شیرنر با شیر ماده و به صورت غریزه‌ی طبیعی حیوان که در جهت حفاظت از جفت بوده، انجام شده است. مدیر باغ وحش ارم با اشاره به اینکه در این اتفاق شاهد قدرت فوق‌العاده شیر نر باغ وحش ارم بودیم افزود: این پدیده‌ای جالب و دیدنی که نشان دهنده‌ی سلامت و قدرت حیوان است، توجیهات علمی قابل توجهی دارد. قاسم محمدی با بیان اینکه رفتار پرخاشگرانه در طول جفت‌گیری در شیر‌های آفریقایی، را می‌توان به چندین عامل مرتبط با غرایز طبیعی، عوامل محیطی و پویایی اجتماعی نسبت داد، خاطرنشان کرد: توجیه علمی برای این رفتار و برخی از بینش‌ها در مورد نیروی بالقوه موجود در این حیوان برای شکستن شیشه به این صورت است که اولا شیر‌های آفریقایی به طور غریزی حیواناتی قلمرو طلب ودارای سلسله مراتب هستند. جفت گیری یک فرآیند رقابتی است و پرخاشگری می‌تواند بخشی طبیعی از ایجاد تسلط و تضمین موفقیت باروری باشد. لذا، نر‌ها ممکن است برای حق جفت گیری بجنگند و این رفتار می‌تواند حتی در محیط‌های اسیر و در باغ وحش نیز آشکار شود. وی با اشاره به این موضوع که این اتفاق یکی از نوادر در محیط اسارت است، گفت: استرس ناشی از ازدحام بازدید کنندگان و سر و صدای محیط در اسارت و همچنین محدودیت فضا، در مقایسه با محیط زندگی طبیعی می‌تواند به تشدید پرخاشگری منجر شود، به ویژه در طول جفت گیری زمانی که هورمون‌ها (مانند تستوسترون) بالا می‌روند. ثانیاً شیر‌های اسیر ممکن است ساختار اجتماعی مشابهی با شیر‌های وحشی نداشته باشند، که منجر به تفسیر نادرست نشانه‌های اجتماعی می‌شود. به عنوان مثال، اگر یک شیر نر شیر دیگری را به عنوان یک رقیب درک کند، ممکن است در طول تلاش برای جفت گیری پرخاشگری بیش از حدی را از خود نشان دهد. محمدی در ادامه افزود: ثالثا مراسم جفت گیری شیر شامل پرخاشگری به عنوان بخشی از حالتی مشابه باخواستگاری است. نر‌ها ممکن است ماده‌ها را به آرامی جهت تشویق به جفت گیری گاز بگیرند که در صورت مقاومت ماده می‌تواند تشدید شود و منجر به رفتار‌های پرخاشگرانه شود. محمدی با بیان اینکه به دلیل رعایت پروتکل‌های ایمنی و محافظتی قبلی خوشبختانه این اتفاق هیچ آسیب و جراحتی برای حیوان و بازدیدکنندگان نداشت، بیان کرد: شیشه جایگاه نگهداری شیر‌ها در باغ وحش ارم از نوع ایمن (شیشه سکوریت) بوده و می‌تواند نیروی قابل توجهی را تحمل کند. با این حال، معمولاً شیر‌های نر بالغ می‌توانند بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ پوند (تقریباً ۱۳۶ تا ۲۲۷ کیلوگرم) وزن داشته باشند. اگر شیری با سرعت حدود ۱۰ مایل در ساعت (تقریباً ۴.۵ متر بر ثانیه) به سمت شیشه بپرد، انرژی جنبشی (KE) تقریبا ۹۰۰ ژول خواهد بود! وی در ادامه افزود: همچنین نیرویی که در اثر ضربه وارد می‌شود می‌تواند بر اساس سرعت توقف شیر به طور قابل توجهی متفاوت باشد. اگر ضربه در فاصله بسیار کوتاهی اتفاق بیفتد (مانند چند سانتی متر هنگام برخورد با شیشه)، نیروی واقعی می‌تواند چندین برابر بیشتر از وزن شیر باشد و به راحتی از استحکام شیشه فراتر رفته و به طور بالقوه منجر به شکستن آن شود.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی گفت: طی پنج ماه ابتدایی سال جاری آتش‌سوزی در منابع طبیعی ۳۸ درصد از لحاظ فقرات و ۲۷۳ درصد از لحاظ حجم سوخت شده افزایش یافته است. سرهنگ علی ملکی آهنگران اظهارکرد: طی پنج ماهه گذشته بیش از ۸۶ درصد حریق‌ها مربوط به مراتع و زیر اشکوب درختان و ۱۵ درصد به صورت تنه‌ای درختان و کمتر از پنج درصد به‌صورت تاجی بوده است. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی اضافه کرد: طی این مدت در جهت مقابله با زمین‌خواران ، قاچاقچیان چوب و اطفای حریق ۲۷ نفر از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی مجروح شدند و متاسفانه یک نفر در استان کردستان حین اطفای حریق به جمع جانثاران میهن پیوست. وی ادامه داد: طی پنج ماه ابتدایی سال جاری در جهت مقابله با قاچاق چوب ۲۲۳۸پرونده  و در رابطه با کوره زغال غیرمجاز ۱۴۵ پرونده تشکیل و ۱۵۴ باب کوره زغال غیرمجاز تخریب  شد. ۲۹۶۸ پرونده نیز در زمینه چرای دام غیرمجاز تشکیل دادیم. به  گفته آهنگران ۲۷ هزار و ۹۲۵ تماس مردمی با سامانه ۱۳۹ و ۱۵۰۴ گرفته شد که ۸۰ درصد از آن‌ها اجرایی بود که واحد گشت اعزام شد و ۲۰ درصد از تماس‌ها ارشادی بود و مردم برای اخذ راهنمایی تماس گرفتند. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی ادامه داد: طی پنج ماه ابتدایی سال جاری ۱۳ هزار و ۷۲۳ پرونده قضایی در زمینه تخلفات مرتبط با منابع طبیعی تشکیل شد که  ۲۱۶۴ نفر از زمین‌خواران و قاچاقچیان و ... دستگیر شدند، ۱۴۹۸ دستگاه خودرو و ۲۷۸ تجهیزات قطع درخت توقیف شده است و در راستای رفع تصرف اراضی ملی ۵۴۰۱ هکتار از اراضی ملی به خلع ید و به بیت‌المال بازگردانده شد و از تصرف ۱۶۴۱ هکتار پیشگیری همچنین ۶۶۰۹ پرونده با مساحت ۱۵ هزار و ۴۳۷  هکتار در زمینه تخریب و تصرف اراضی ملی تشکیل شده است. آهنگران در پایان با بیان اینکه تخریب و تصرف اراضی ملی نسبت به سال گذشته هشت درصد کاهش یافته است، گفت:  بیش از ۱۶۰۰واحد گشتی در سطح کشور فعال کرده‌ایم علاوه بر آن اقداماتی را برای  افزایش آگاهی مردم مثل حضور کارشناسان در رسانه‌های مختلف انجام دادیم که در کاهش تصرف و تعرض به منابع طبیعی تاثیرگذار بوده است.

آتش‌سوزی‌های یک سال گذشته در جنگل‌ها، رکورد انتشار گازهای گلخانه‌ای را در مقایسه با بزرگترین کشورهای منتشرکننده این گاز، برای کانادا ثبت کرد؛ طبق نتایج مطالعه‌ای که در نشریه «نیچر» منتشر شده، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای از آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه سال گذشته کانادا از تصاعد ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی در همه کشورهای جهان به غیر از آمریکا، چین و هند بیشتر بوده است.

معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر تخریب جنگل های الیمالات از پیگیری ویژه سازمان محیط زیست نسبت به این موضوع خبر داد. شینا انصاری رییس سازمان حفاظت محیط زیست در پیامی توییتری درباره تخریب جنگل های الیمالات -در استان مازندران-نوشت: خبر نگران‌کننده تخریب جنگل های الیمالات به دستم رسید. همکارانم در اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران موضوع را پیگیری کرده اند این منطقه جزو مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان نیست امیدوارم سازمان منابع طبیعی با حساسیت مساله را بررسی کند. ما هم به صورت ویژه موضوع را پیگیری می کنیم.

درحالی که جهان با تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم می‌کند، آتش‌سوزی‌های جنگلی به عنوان یک منبع مهم انتشار کربن که باعث گرمایش زمین می‌شود، در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. آتش‌سوزی‌های ویرانگر جنگل‌های کانادا در سال 2023 نمونه‌ای برجسته از این وضعیت است. این آتش‌سوزی‌ها که به دلیل گرم‌ترین و خشک‌ترین شرایط دهه‌های اخیر رخ دادند، باعث آزاد شدن 640 میلیون تن کربن شدند که این میزان تقریباً با انتشار سالانه کربن حاصل از سوخت‌های فسیلی در یک کشور صنعتی بزرگ برابری می‌کند. دانشمندان ناسا که به بررسی تغییرات مستمر سیاره ما متعهد هستند، این پدیده را مورد تحقیق قرار دادند و با استفاده از مشاهدات ماهواره‌ای پیشرفته، آنها توانستند میزان انتشار کربن از آتش‌سوزی‌های جنگلی کانادا را اندازه‌گیری کنند. این آتش‌سوزی‌های مخرب، از ماه مه تا سپتامبر 2023، منطقه‌ای به اندازه تقریباً ایالت داکوتای شمالی(ایالتی در آمریکا) را ویران کردند. برای درک بهتر باید بدانیم که این آتش‌سوزی‌ها در مدت پنج ماه بیش از کربنی که روسیه یا ژاپن در طول سال 2022 از سوخت‌های فسیلی آزاد کردند، منتشر کردند. این مقدار حدوداً 480 میلیون و 291 میلیون تن به ترتیب برای روسیه و ژاپن بود. درحالی که آتش‌سوزی‌ها نقشی کلیدی در اکوسیستم جنگل دارند، شرایطی همچون خشکسالی طولانی‌مدت، استراتژی‌های مدیریت آتش در گذشته، گونه‌های مهاجم و گسترش شهری در مناطق کمتر توسعه یافته، تعداد و اندازه آتش‌سوزی‌ها را افزایش داده‌اند. به گفته ناسا، برخی از مدل‌های اقلیمی پیش‌بینی می‌کنند که دماهایی که سال گذشته تجربه کردیم تا دهه 2050 به یک وضعیت عادی تبدیل خواهند شد. گرم شدن زمین همراه با کمبود رطوبت احتمالاً فعالیت‌های آتش‌سوزی را در آینده افزایش خواهد داد. این پژوهش در مجله Nature منتشر شده است.

تالاب ها جزو اکوسیستم های فعال و حیاتی بر روی زمین هستند، تالاب ها با فراهم کردن آب و قابلیت زادآوری اولیه، به بقای گونه های جانوری و گیاهی روی زمین کمک می کنند، علاوه بر این ذخیره سازی آب، جلوگیری از وقوع توفان های گرد و غبار، وقوع سیل، فرسایش خاک، زیستگاه انواع گیاهان و جانوران، تزریق آب به سفره های زیرزمینی و تعدیل آب و هوای اطراف آنها از دیگر فواید تالاب ها است. تالاب به مناطقی پوشیده از مرداب، باتلاق، لجن زار یا آبگیرهای طبیعی و مصنوعی اعم از دائمی یا موقت که در آن، آب های شور یا شیرین به صورت راکد یا جاری گفته می شود، یا آبگیرهای دریایی که عمق آن ها در پایین ترین حد جزر از ۶ متر تجاوز نکند هم تالاب گفته می شود، حال اگر این حوضه های آبی خشک شوند مشکلات زیادی را به وجود خواهند آورد از جمله آنها وقوع توفان های گرد و غبار است چون بستر آن به کانون های گرد و خاک تبدیل می شود همچنین آب و هوای منطقه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت به طوری که زندگی در آن محدوده سخت و گاها غیرممکن خواهد شد، علاوه بر این معیشت تعداد زیادی از افرادی که به تالاب وابسته است در خطر می افتد بنابراین حفاظت از آنها بسیار حایز اهمیت است. از ابتدای دهه ۵۰ شمسی و بر اساس قانون حفاظت و بازسازی، مسئولیت حفاظت از تالاب‌ها به سازمان حفاظت محیط زیست داده شد یعنی براساس این قانون، سازمان محیط زیست متولی حفاظت از تالاب ها چه در زمینه مسائل و مشکلات حقوقی که پیش می آید و چه در زمینه حقابه ها است، در واقع مسئولیت سازمان محیط زیست در زمینه تالاب‌ها حفاظت از عرصه اکولوژیک، حقابه، تنوع زیستی، پرندگان مهاجر، آبزیان و دهها مسئله مرتبط با آن است، قطعا این روند زمانی نتیجه بخش خواهد بود که سازمان محیط زیست اختیار تام در این زمینه داشته باشد و سند این عرصه ها به نامش باشد تا در صورت بروز تعارض یا تخلف به راحتی بتواند اقامه دعوی کند، یعنی اینطور نباشد که در صورت شکایت از تخلفی، نهاد مسوول رسیدگی به آن بگوید که صاحب سند باید باشد، اینجاست که دست سازمان محیط زیست در پوست گردو گیر خواهد کرد. ایران عضوی از کنوانسیون رامسر است و بر اساس این قانون که مربوط به سال ۱۳۴۹ است، سازمان حفاظت محیط زیست مسئولیت مستقیم درباره مالکیت تالاب‌ها را دارد، از سویی در قانون حفاظت از تالاب‌ها مصوب سال ۱۳۹۶ و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب سال ۱۳۹۷ به صراحت مسئولیت مستقیم و تام درباره تالاب‌ها به سازمان حفاظت محیط زیست واگذار شده است بنابراین باید سند تالاب ها هم به نام این سازمان زده شود تا مدیریت قوی و همه جانبه صورت گیرد اما ظاهرا تاکنون اینطور نبود و در برهه ای وزارت نیرو تلاش کرد تا سند تالاب ها را به نام خودش ثبت کند که در این روند موفق هم شد و توانست سند تالاب انزلی را به نام خودش بزند، البته با تلاش سازمان حفاظت محیط زیست سند برگشت و اکنون به طور موقت به نام سازمان منابع طبیعی است تا کارها انجام و به نام سازمان محیط زیست زده شود. جریان از این قرار است که در سال‌های گذشته قانونی به عنوان حدنگار یا کاداستر به تصویب رسید که وزارت نیرو بر اساس این قانون اقدام به تعیین محدوه‌های حریم، بستر و دریافت سند برای این محدوده‌ها می‌کرد. در حالی در قانون کاداستر به صراحت آمده که سند باید به نام دستگاه یا سازمانی به نمایندگی از دولت صادر شود که مسئولیت مستقیم مدیریت آن عرصه را برعهده داشته باشد. آرزو اشرفی زاده در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا افزود: با توجه به اینکه بر اساس قانون کاداستر تمامی عرصه های کشور تعیین تکلیف و سند دار می شوند و به منظور اعمال قانون و جلوگیری از تخریب و تصرف اراضی تالابی، مقرر است سند تالاب ها به نام سازمان محیط زیست به عنوان متولی مدیریت تالاب ها صادر شود. وی با اشاره به اختلاف نظرهایی که بین وزارت نیرو و سازمان منابع طبیعی در خصوص نمایندگی دولت در سند تالاب ها در سال ۱۴۰۰ حادث شد گفت: معاونت حقوقی ریاست جمهوری بر صدور سند تالاب ها به نام سازمان حفاظت محیط زیست به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد، پیگیری این موضوع با همکاری قوه قضاییه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سازمان منابع طبیعی استان ها در دستور کار قرار گرفته است. اشرفی زاده اظهار داشت: در گام نخست برای ۱۴ هزار و ۳۴۷ هکتار از تالاب صالحیه در استان البرز به نام سازمان حفاظت محیط زیست سند صادر و تحویل اداره کل استان البرز شد و در حال پیگیری هستیم تا سند بخش دیگری از این اکوسیستم یکپارچه که در استان قزوین واقع شده نیز به نام سازمان محیط زیست صادر شود. وی تصریح کرد: در مراسم اهدای سند حد نگار تالاب صالحیه به سازمان محیط زیست، رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و معاون قوه قضاییه دستور دادند که صدور سند برای باقی تالاب ها به نام سازمان محیط زیست نیز انجام شود که این مهم در حال پیگیری است. مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه با توجه به اینکه تالاب صالحیه یکی از مهمترین کانون های برداشت گرد و غبار در کشور است و در نزدیکی مراکز جمعیتی استان های البرز و تهران واقع شده، بر لزوم اجرای برنامه عمل احیا تالاب صالحیه که در ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار مصوب با همکاری دستگاههای مسئول و همچنین دستگاه قضایی تاکید کرد. منبع: ایرنا

شناسایی یک ویروس نادر اما بسیار خطرناک و کشنده که ناقل آن پشه‌های آلوده‌اند، موجب شد چند شهر ایالت «ماساچوست» در شمال شرق آمریکا، علاوه بر تعطیل کردن پارک‌های عمومی در ساعات بعد از غروب و شب (که اوج فعالیت پشه‌هاست) برای فعالیت‌های خارج از خانه شهروندان هم ممنوعیت‌هایی وضع کنند. ویروس نادر و با قابلیت کشنده‌ای که این وضعیت را به وجود آورده ویروس «التهاب مغزی اسبی شرقی» (Eastern Equine Encephalitis) نام دارد که به علت تکرار حرف ی - E - در ابتدای سه واژه انگلیسی نام آن، به «تریپل ی» هم شهرت دارد. مقام‌های مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا (سی‌دی‌سی) می‌گویند پشه‌های آلوده ناقل این ویروس هستند و افراد مبتلا به احتمال ۳۳ تا ۷۰ درصد جان سالم از آن به در نمی‌برند. تاکنون ۱۰ منطقه در ایالت ماساچوست به عنوان مناطق «با خطر بالا یا بسیار بحرانی» شناسایی و طبقه بندی شده‌اند. مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا همچنین می‌گوید هنوز واکسن و روش خاص معالجه‌ای برای درمان مبتلایان به این ویروس «بسیار خطرناک» یا پیشگیری از آن وجود ندارد. نخستین مورد ابتلا به این بیماری در سال جاری میلادی (۲۰۲۴) حدود ۱۰ روز پیش - ۱۶ اوت - در ایالت ماساچوست شناسایی شد که یک مرد ۸۰ ساله است. هر چند نخستین مورد انتقال این ویروس به انسان‌ در ایالت ماساچوست حدود ۴ سال پیش گزارش شده بود. مقام‌های بهداشتی می‌گویند این بیماری نخست در یک اسب در شهر «پلیموث» ماساچوست شناسایی شد و همین موضوع موجب نگرانی و افزایش سطح هشدارها از احتمال انتقال آن به انسان توسط پشه‌های آلوده گردید. مقام ها می‌گویند نشانه‌های ابتلا به این ویروس شامل اسهال و تهوع شدید، تب و سردرد و تشنج است و بین ۳۳ تا ۷۰ درصد مبتلایان ظرف دو تا ۱۰ روز می‌میرند. «راب گلدستاین»، از مقام‌های بهداشتی ایالت ماساچوست گفته است «تریپل ی EEE» یک بیماری نادر اما جدی است و ما می‌خواهیم به همه شهروندان توصیه کنیم که خودشان را در برابر نیش پشه‌ها محافظت کنند به ویژه در محدوده‌هایی از ایالت که فعالیت و گسترش این بیماری مشاهده و گزارش شده است. مقام ها می‌گویند برای پیشگیری از گسترش این ویروس خطرناک سم پاشی هوایی با استفاده از یک نوع سموم دفع آفات موسوم به ۱۰+۱۰ که تاییدیه سازمان محیط زیست آمریکا را دارد، در حال انجام است. مقام‌ها همچنین از شهروندان خواسته‌اند که از فعالیت‌های بیرون از خانه به ویژه در ساعت عصر و غروب که اوج فعالیت پشه‌هاست، دست کم تا پایان ماه سپتامبر پرهیز کنند. به گزارش بی بی سی، این نخستین وضعیت اضطراری منطقه‌ای ناشی از مشاهده ویروس «التهاب مغزی اسبی شرقی - EEE» نیست. در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ هم در همین ایالت ماساچوست ۱۷ مورد انسانی مبتلا به این ویروس شناسایی شدند که از میان آنها هفت نفر جان باختند. با این حال، مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا این ویروس و بیماری کشنده ناشی از آن را بسیار نادر طبقه بندی کرده و گزارش کرده که سالانه فقط ۱۱ مورد از ابتلا به EEE تاکنون ثبت شده است. علاوه بر هشدارهای مرتبط به این ویروس، مقام‌ها در ماساچوست نسبت به شیوع ویروس نیل غربی که ناقل آن هم پشه‌های آلوده هستند، هشدار داده‌اند. موارد ابتلا به ویروس نیل غربی امسال در ۳۰ ایالت آمریکا گزارش شدند و یکی از سرشناس‌ترین مبتلایان به آن دکتر «آنتونی فاوچی»، مدیر سابق مرکز مبارزه با بیماری‌های مسری و آلرژی آمریکا است که در دوران شیوع کرونا به چهره اول بهداشتی آمریکا و جهان بدل شده بود. روز گذشته (دوشنبه) رسانه های آمریکا گزارش کردند که دکتر فاوچی پس از ۶ روز بستری شدن به علت ابتلا به ویروس نیل غربی از بیمارستان مرخص شده است.

حسین ظفری روز سه شنبه درباره آتش سوزی اخیر در مریوان استان کردستان اظهار داشت: یک فروند بالگرد نیروی هوا و فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عملیات اطفای هوایی حریق مشارکت فعال دارد و در حال انجام ماموریت است. سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور گفت: مدیر بحران استان کردستان در منطقه حاضر است و مدیریت عملیات را بر عهده دارد. پیش بینی می شود که طی ساعات آینده آتش، مهار شود. ظفری افزود با وجود اینکه آتش سوزی در نقطه صفر مرزی است اما هیچگونه خللی در روند تردد زائران به وجود نیامده است. سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور در خصوص آتش سوزی در استان ایلام نیز گفت: در پی وقوع آتش سوزی در ارتفاعات کبیرکوه منطقه تختان ما بین شهرستان دهلران و بدره واقع در استان ایلام ، ۸ تیم با شرکت ۹۰ نفر از نیروهای منابع طبیعی و آبخیزداری و مردمی و با به بکارگیری یک فروند بالگرد هلال احمر با ۴ سورت پرواز در منطقه به منظور هلی برد نیرو در حال اطفا حریق هستند. وی اضافه کرد: هم اکنون عوامل اداره کل مدیریت بحران و منابع طبیعی جهت پایش وکنترل آتش در منطقه حضور دارند. ظفری در ادامه، به حریق در استان لرستان نیز شاره کرد و گفت: آتش سوزی در سه منطقه استان لرستان در حال اطفا است، در حریم منطقه کوهستانی باغله مرز بین شهرستان های معمولان و چگنی واقع در استان لرستان ، ۱۱۰ نفر در قالب ۹ اکیپ از نیروهای منابع طبیعی و آبخیزداری و مردمی در حال اطفا حریق هستند. سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور، هماهنگی‌های لازم برای اعزام بالگرد از هوافضای سپاه جهت کمک به مهار آتش سوزی انجام شده است. ظفری گفت: در ارتفاعات شهرستان الیگودرز، نیروهای مردمی به صورت زمینی به منظور اطفا حریق در حال عزیمت به منطقه هستند هماهنگی لازم برای اعزام یک فروند بالگرد از هوانیروز به منظور هلی برد نیرو انجام شده است. همچنین برای منطقه وسکور مرز استان لرستان و ایلام، هماهنگی لازم به منظور اعزام یک فروند بالگرد اطفا حریق از هلال احمر انجام شده است. معاون سازمان مدیریت بحران کشور در پایان افزود: در این مورد نیز هم اکنون عوامل اداره کل مدیریت بحران و منابع طبیعی جهت پایش وکنترل آتش در منطقه حضور دارند و گزارش های تکمیلی متعاقبا اعلام می‌شود.

پس‌رفت سطح آب دریای خزر اتفاقی است که نه تنها برای ایران بلکه برای سایر کشورهای حاشیه این پهنه آبی از اهمیت زیادی برخوردار است و در حال چاره‌اندیشی برای آن هستند. در این شرایط ایران چه نفشی می‌تواند داشته باشد؟ دریای خزر پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. دریای خزر در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد. این دریا  بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی و وسعت آن ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع است که طول سواحل آن به ۷۰۰۰ کیلومتر می‌رسد.  خزر پس از خلیج فارس و سیبری، به لحاظ ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیربستر در مقام سوم قرار دارد و همین مسئله ارزش آن را چندین برابر می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از دهه ۵۰ شمسی تا اواخر سال ۱۴۰۲ سطح آب دریای خزر دوره نوسانی داشته است. با مقایسه آن با عوامل طبیعی می‌بینیم تغییرات اقلیمی عامل مهمی در پس‌رفت آب دریای خزر بوده است. کمترین سطح آب دریای خزر حدود سال ۵۶ شمسی ثبت شد و تقریبا ۳۰- متر بود. سطح آب این پهنه آبی از سال ۵۷ افزایش یافت و بیشترین‌ میزان آن دهه ۷۰ ثبت شد. از این زمان دوباره روند کاهشی آن آغاز شد. فقط طی دو سال افزایش یافت. الان به حدود ۲۷- متر کاهش سطح آب این دریاچه رسیده است. بر اساس آخرین یافته‌ها سطح آب دریای خزر در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، معادل ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافت. این کاهش در شرایطی است که در سال ۱۴۰۰ نیز سطح آب ۲۴ سانتی‌متر کمتر شده بود.   چرا سطح آب دریای خزر کاهش پیدا کرده است؟ عوامل مختلفی موجب کاهش سطح آب دریای خزر شده است. به عنوان نمونه میزان آب ورودی به این دریا کاهش یافته است چراکه مستحدثاتی روی رودخانه‌هایی مانند سفیدرود و سایر رودخانه های که از رشته کوه البرز سرچشمه می‌گیرند و وارد دریای خزر می‌شوند، احداث شده است که جریان آب رودخانه‌ها را ذخیره می‌کند بنابراین ورودی‌های آب دریای خزر را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر میزان جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر به دلیل رشد جمعیت همچنین مهاجرت‌های صورت گرفته به این منطقه افزایش زیادی پیدا کرده که موجب افزایش مصرف آب به‌ویژه منابع آب زیرزمینی - که ارتباط مستقیم با آب دریا دارد- شده است. این عوامل در کنار تغییرات اقلیمی، کاهش بارش و افزایش دما موجب کاهش سطح آب دریای خزر شده است. بر اساس مطالعات انجام شده افزایش دما و کاهش بارش مهم‌ترین عوامل در این زمینه هستند.     تبعات کاهش سطح آب دریای خزر تداوم این وضعیت بر بنادر کشورهای حاشیه این دریاچه تاثیر منفی می‌گذارد. در این شرایط به گفته علی کوهساری - معاون امور دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان-  کشورهای ساحلی دریای خزر اقدامات ویژه‌ای را به منظور ایجاد عمق لازم برای تردد ایمن شناورها از طریق اجرای پروژه های لایروبی در دستور کار قرار دهند.  ادامه پس‌رفت آب دریای خزر می‌تواند موجب بی‌استفاده شدن بندرهای شمالی کشورمان نیز می‌شود و آن‌ها را باید به عمق بیشتر دریای خزر منتقل کنیم علاوه بر آن منبع رطوبتی برای منطقه کاهش می‌یابد و موجب افزایش شدت تغییرات اقلیمی می‌شود. به عنوان نمونه زمانی که دریاچه ارومیه وضعیت عادی داشت، به عنوان یک منبع رطوبتی به افزایش میزان بارش در منطقه کمک می‌کرد. از سوی دیگر تداوم پس‌رفت دریای خزر در برخی مناطق نظیر بخش‌های شرقی دریا مانند خلیج گرگان می‌تواند این پهنه را به کانون گرد و غبار تبدیل کند.   اقدامات انجام شده برای نجات دریای خزر این وضعیت موجب نگرانی سایر کشورهای این دریاچه نیز شده است. به عنوان نمونه  الهام علی‌اف - رئیس‌ جمهور آذربایجان - در دیدار با ولادیمیر پوتین - رییس جمهور روسیه - نسبت به کاهش سطح آب دریای خزر ابراز نگرانی کرد و با همتای روس خود برای بررسی و ارزیابی این وضعیت توافق کرده است تا به اتفاق، وضعیتی را که به گفته او در حال تبدیل شدن به یک معضل زیست‌محیطی است، مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. در حالی سایر کشورهای حاشیه دریای خزر نسبت به وضعیت این اکوسیستم آبی حساس شده‌اند و در حال انجام رایزنی‌هایی هستند که که بیش از ۲۰ سال پیش یعنی در سال ۲۰۰۳ ( ۱۳۸۲) پنج کشور حاشیه دریای خزر «کنوانسیون منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر» موسوم به «کنوانسیون تهران» را امضاء کردند. این کنوانسیون در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۰۶ لازم الاجرا شد. هدف از تصویب این کنوانسیون بر اساس ماده 2 آن «حفاظت از محیط زیست دریای خزر از کلیه منابع آلوده کننده از جمله حفاظت،‌ نگهداری، احیاء و استفاده منطقی و پایدار از منابع بیولوژیکی دریای خزر است و اصول مهم حقوق محیط زیست شامل «اصل احتیاطی» (اصل احتیاطی یا مدیریت ریسک بیان می‌کند که در غیاب این اجماع علمی که اقدام یا سیاستی مضر نیست، اگر آن اقدام یا سیاست مشکوک به ریسک ضرر زدن به عموم یا به محیط زیست باشد، بار قانونی اثبات این که این کار مضر نیست بر دوش کسی است که انجامش می‌دهد.)، اصل پرداخت توسط آلوده‌کننده و اصل دسترسی به اطلاعات مربوط به آلودگی در روابط بین طرف‌ها جاری است.     کنوانسیون تهران تنها معاهده زیست محیطی مورد توافق پنج کشور حاشیه دریای خزر و تنها بستر همکاری جهت حفاظت و نجات اکوسیستم منحصر بفرد دریای خزر است و ایران امین این کنوانسیون به شمار می‌رود، در این شرایط  کشورمان می‌تواند دیپلماسی فعال‌تری در حوزه خزر داشته باشد. معصومه بنی‌هاشمی- مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر- بر لزوم اجماع همه کشورهای حاشیه دریای خزر تاکید می‌کند و می‌گوید: یک موضوع مهم لزوم دستیابی کلیه کشورهای حاشیه دریای خزر به یک سند و استاندارد واحد درباره کیفیت آب دریای خزر هم برای پایش‌های مستمر و هم رصد مخاطرات این اکوسیستم است. به گقته او کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر و موافقت‌نامه همکاری‌های آب‌شناسی و هواشناسی کشورهای حاشیه خزر با چنین اهدافی تصویب شده‌اند و به عنوان ظرفیت‌های بالقوه منطقه‌ای می‌توانند در دستیابی به مدیریت جامع و منسجم این منبع آبی مشترک کمک کنند. عطا الله کاویان - رئیس محیط‌ زیست استان مازندران- نیز با تأکید بر اینکه دیپلماسی بین‌المللی و برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های مشترک با عنوان نجات دریای خزر باید به اقدامات اجرایی منتج شود، می‌گوید: جلسات برگزار شده در جهت همفکری بیشتر و برنامه‌ریزی دقیق در این حوزه است. اگرچه پس‌رفت آب دریای خزر موضوع مهمی است اما این اکوسیستم با مشکلات دیگری مانند آلودگی‌های پنج کشور حاشیه‌ای دریای خزر، آلودگی‌های حوزه سرزمینی کشور ایران بابت ورود فاضلاب‌های شهری و روستایی و پسماندها و آلودگی‌های پلاستیکی به دریا همچنین ورود آلودگی‌های نفتی و رادیواکتیوی از کشورهای دیگری دست و پنجه نرم می‌کند. در این شرایط دیپلماسی فعال‌تر ایران دراین زمینه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های کنوانسیون تهران می‌تواند نه‌تنها اثرات اقتصادی مثبت داشته باشد بلکه حیات گیاهی و جانوری بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی را ارتقا دهد. منبع: ایسنا